Những Kẻ Tủi Nhục

Những Kẻ Tủi Nhục lấy khung cảnh là thành phố Peterburg, trung tâm chính trị, kinh tế, hành chính, văn hóa,… của nước Nga Sa hoàng. Dưới ngòi bút của tác giả, Peterburg không còn là những lâu đài tráng lệ, thành phố của những tượng đài và nhà bảo tàng nguy nga, của những ngựa xe như nước, những công hầu bá tước, trai thanh gái lịch, với những dạ hội và những buổi tiếp tân như trong “Chiến Tranh Và Hoà Bình” của L.Tônxtôi. Thế giới của Đốxtôiepxki là những tầng hầm tối tăm , ẩm thấp, những căn gác áp mái lạnh lẽo, là sương mù, mưa, tuyết với những con người khốn khổ cùng: ăn đói, mặc rách, ho lao, động kinh, những kẻ ma cô, đĩ điếm, ăn mày… Tóm lại đấy là một bức tranh đầy, phản ánh cái mâu thuẫn âm ỷ nhưng quyết liệt của một chế độ thối nát tập trung trong một thành phố khổng lồ mà nhân vật Ivan Petrovits gọi là “Dở điên, dở khùng”. Một trong những nét hấp dẫn và làm nên đặc thù của Đốxt là tài phân tích, mổ xẻ tâm lý con người. Có thể nói, đây là sở trường đặc biệt và cũng là niềm hứng thú bất tận của Đốxt. Cũng như ở các tác phẩm khác, “Những Kẻ Tủi Nhục” có rất nhiều đoạn phân tích tâm lý hết sức sâu sắc, tinh tế, chứng tỏ một khả năng quan sát, suy ngẫm, một vốn sống phong phú, lịch lãm của một tài năng bậc thầy. Hứng thú này làm cho ngòi bút của ông có lúc sa đã thậm chí có chỗ lắp khép khiên cưỡng. Tuy nhiên, người đọc vẫn rất thú vị vì những nhận xét, mổ xẻ lòng người rất đỗi tinh vi và có sức khái quát cao, giúp cho ta khám phá sâu sắc thế giới nội tâm của chính mình mà nhiều lúc ta cũng không hiểu nổi. Từ những bối cảnh, những con người của một thời, tác phẩm của Đốxt đã vượt qua biên giới của không gian và thời gian để trường tồn cùng nhân loại.

Nếu đọc xong cuốn sách, chỉ có khuynh hướng nhân đạo, thì không bao giờ lọt qua được con mắt thẩm định tinh tường của bà chủ Nhà sách Phạm Thị Mão.
Tình yêu được ví như con biến hóa, đủ màu sắc, muôn hình muôn vẻ, ấy vậy mà trong cuốn sách, cũng là tình yêu ấy của văn học Nga mà nó chữa lành được cả những vết thương sâu nặng của muôn tình yêu khác. Chẳng gì thì cũng xứng danh kì đức “kim cương, gọt cắt kim cương”.
Mỗi nhân vật, mỗi số phận đau khổ, không lịm đi nơi thế giới, xã hội bon chen này nhưng đều có cách phản ứng, đáp trả riêng, một nội tâm sâu sắc tinh tế riêng