Sống mà nhớ lấy

Trong vǎn học Nga – Xô viết, Valentin Rasputin được xếp vào số những tác giả có nhiều người đọc nhất. Các tác phẩm của ông không những được tái bản rất nhiều lần ở trong nước với số lượng cao, mà còn được dịch và giới thiệu ở nhiều nước trên thế giới. “Sống mà nhớ lấy ” là tác phẩm viết về chiến tranh, song khác với nhiều tác phẩm chiến tranh khác, trong truyện vừa này của ông tuyệt nhiên không có tiếng súng chiến trận, hay bóng dáng kẻ thù chiến tranh hiểu theo nghĩa thông thường của những từ này. Nói đúng hơn, đây là câu chuyện bi kịch về quá trình hình thành tâm lý phức tạp của một kẻ phản bội, hèn nhát trong chiến tranh cũng như những hậu quả bi kịch do sự phản bội và hèn nhát gây ra. Sự phản bội không phải là chưa được đề cập đến trong vǎn học Xô viết, song có thể nói chưa có một tác phẩm nào, quá trình diễn biến tâm lý phức tạp của con người từ chỗ lương thiện đến chỗ trở thành phản bội, tàn ác lại được nghiên cứu một cách cặn kẽ và tỉ mỉ như trong tác phẩm này.